Czym jest elastyczność psychiczna i jaki wpływ ma na Twój dobrostan? Czy depresja może być następstwem sztywnych sposobów myślenia? Jak rozwijać w sobie elastyczność psychiczną?
Tekst poświęcony elastyczności psychicznej warto byłoby zacząć od truizmu, który mówi, że życie jest następstwem zmian. Wbrew pozorom wielu z nas przyjmuje tę oczywistość tylko na poziomie świadomym, w głębszych warstwach osobowości wzbraniając się przed zaakceptowaniem tego faktu. Zgodnie ze schematami ewolucyjnymi, które otrzymaliśmy w spadku po naszych przodkach, dążymy przede wszystkim do poczucia bezpieczeństwa.
Dlatego tak lubimy stabilizację, „święty spokój”, brak zakłóceń ustalonego porządku. Kiedy zaczyna dziać się coś niepokojącego, a nasza uładzona codzienność staje się zagrożona, mamy skłonność do myśli katastroficznych, doświadczamy lęku i najchętniej pozostalibyśmy przy status quo. Nie zawsze jest to jednak możliwe. Elastyczność psychiczna jest tą cechą, która chroni nas przed depresją w obliczu nieuniknionych zmian.
Spis treści
Jaki związek ma elastyczność psychiczna z depresją?
Ludzie o silnie rozwiniętej elastyczności psychicznej lepiej radzą sobie z wyzwaniami życiowymi, rzadziej chorują, są pogodniejsi i mniej znerwicowani. Łatwiej adaptują się do nowych okoliczności, co pozwala im uniknąć nadmiernego cierpienia. Wykazują umiejętność „przemieszczania się” między różnymi punktami widzenia, tolerują dwuznaczności i niepewność, chętniej podejmują ryzyko, uczą się na błędach, lepiej radzą sobie z rozwiązywaniem problemów.
W parze z małą elastycznością psychiczną idzie szereg innych cech, np. brak elastycznej uwagi, lękliwość, bierność, impulsywność, łamanie własnych zasad, unikanie nowych doświadczeń. Część psychologów upatruje w braku elastyczności psychicznej źródła stanów depresyjnych. Np. psycholog Albert Ellis uważa, że ryzyko zachorowania na depresję jest większe u osób interpretujących swoje doświadczenia w sposób nieracjonalny, co jest ściśle powiązane ze stopniem elastyczności psychicznej.
Sztywne wzorce myślowe
Brak elastyczności psychicznej przejawia się sztywnymi wzorcami myślowymi. Jeśli te wzorce mają charakter negatywny, jeśli ktoś ciągle tłumaczy sobie różne wydarzenia ze swojego życia w sposób niepozostawiający miejsca na optymizm, ryzyko depresji jest bardzo duże. Uparte trzymanie się określonych sposobów myślenia prowadzi do zamykania się na kontrargumenty oraz inne interpretacje, pogłębiając problemy emocjonalne.
Jak rozwijać w sobie elastyczność psychiczną?
Elastyczność psychiczna jest skorelowana z procesami chemicznymi zachodzącymi w mózgu, te z kolei uwarunkowane są funkcjonowaniem całego organizmu. Dlatego pierwszym krokiem do poprawy swojej elastyczności psychicznej powinna być zmiana nawyków żywieniowych. Chodzi o to, by mózg produkował więcej serotoniny, mającej bezpośredni wpływ na elastyczność zachowań i myśli. Odpowiednia będzie więc dieta bogatsza w złożone węglowodany niż w białko. Zaleca się jeść zwłaszcza ciecierzycę, słodkie ziemniaki, a także produkty zawierające L-tryptofan, który jest budulcem serotoniny: mięso drobiowe, łososia, masło orzechowe, zielony groszek i jajka.
By zwiększyć poziom L-tryptofanu w organizmie, warto też regularnie uprawiać sport. Można też korzystać z rozmaitych technik psychologicznych. Pomocnym ćwiczeniem zwiększającym elastyczność psychiczną jest zatrzymywanie strumieni myśli. Polega ono na tym, by identyfikować myśli, które blokują możliwość racjonalnej zmiany, i odciągać od nich swoją uwagę. Po pewnym czasie takie ćwiczenie rzeczywiście pomaga kontrolować myśli.
