dna moczanowa
Fot.: Unsplash.com

Dna moczanowa to przewlekła choroba rozwijająca się na podłożu zaburzeń metabolicznych. Dochodzi do zwiększenia poziomu kwasu moczowego we krwi, a kryształy tego związku osadzają się w stawach. Pojawia się ból stawów, a z czasem także ich deformacje. Leczenie dny moczanowej koncentruje się na przywróceniu prawidłowego poziomu kwasu moczowego we krwi.

Czym jest dna moczanowa?

Dna moczanowa to choroba zapalna stawów, spowodowana krystalizacją i fagocytozą kryształów moczanu sodu w płynie stawowym oraz powstawaniem złogów kryształów w tkankach. Odkładanie kryształów moczanu sodu jest konsekwencją hiperurykemii, czyli zwiększonego stężenia kwasu moczowego we krwi- u mężczyzn powyżej 310 µmol/ l, u kobiet w okresie rozrodczym powyżej 240 µmol/ , a u kobiet po menopauzie – powyżej 280 µmol/ l. Do hiperurykemii może dojść na drodze dwóch mechanizmów- nadmiernej syntezy kwasu moczowego lub niewystarczającej jego eliminacji z ustroju. Dla pierwotnej hiperurykemii, tylko 20% przypadków powodowanych jest nadmierną syntezą kwasu moczowego, u zdecydowanej większości chorych przyczyną jest upośledzone wydalanie nerkowe. Dna moczanowa cechuje się bólem i obrzękiem  stawów, może pojawić się ból kręgosłupa.

Przyczyny dny moczanowej

przyczyny dny moczanowej
Fot.: Unsplash.com

Należy rozróżnić stan hiperurykemii od rozwoju dny moczanowej, będącej konsekwencją podwyższonego poziomu kwasu moczowego we krwi. Pełnoobjawowa choroba rozwija się jedynie u co 5 osoby dotkniętej hiperurykemią. Im dłuższy okres trwania hiperurykemii i im wyższe stężenie kwasu moczowego, tym większe prawdopodobieństwo wystąpienia dny moczanowej. Co sprzyja jej wystąpieniu? Dokładne mechanizmy nie są w pełni poznane, współczesna wiedza medyczna dostrzega jednak związek między wystąpieniem dny moczanowej a współistnieniem następujących czynników:

  • Uwarunkowania genetyczne sprzyjające zaburzeniom metabolizmu kwasu moczowego (jego nadmierna produkcja lub upośledzona eliminacja z ustroju)
  • Płeć męska– choroba dotyka mężczyzn 7 razy częściej niż kobiety
  • Nadużywanie alkoholu i dieta obfitująca w produkty bogate w puryny (mięso, podroby, owoce morza) oraz fruktozę
  • Zażywanie kwasu acetylosalicylowego w dużych dawkach, cyklosporyny i leków moczopędnych
  • Choroby współistniejące: cukrzyca, choroba wieńcowa, nadciśnienie tętnicze, nadwaga czy otyłość, zaburzenia lipidowe
  • Zakażenia, operacje, odwodnienie czy nowotwory

Dlaczego atakowane są stawy? Wynika to z właściwości fizycznych kwasu moczowego- wytrącanie moczanów w temperaturze poniżej 30 stopni Celsjusza, zachodzi dla niższych stężeń, już od 4 mg/ dl. Dlatego tkanki słabo unaczynione – ścięgna i więzadła, oraz nieunaczynione- chrząstki, zajmowane są preferencyjnie przez zmiany chorobowe.

Objawy dny moczanowej

Kryteria diagnostyczne dny moczanowej są następujące:

  1. Nawracające, ostre zapalenie stawów z okresami remisji, występujące u mężczyzn po 40 r. ż. lub u kobiet po menopauzie
  2. Rozpoznanie dny u chorego z zapaleniem stawów, poprzez stwierdzenie obecności kryształów moczanu sodu lub jego złogów w płynie stawowym
  3. Gdy nie ma możliwości uzyskania materiału do badania, do rozpoznania dny moczanowej konieczne jest spełnienie co najmniej 2 spośród poniższych kryteriów:
  • Przebyte minimum dwa typowe napady bólu i obrzęku stawu w obrębie kończyny (nagły początek w godzinach porannych, ból, obrzęk i zaczerwienienie; najczęściej atakowany jest staw śródstopno- paliczkowy pierwszy, rzadziej choroba atakuje jednocześnie klika stawów; zajęciu stawu towarzyszy ogólne złe samopoczucie i podwyższona temperatura ciała)
  • Napady zlokalizowane w pierwszych stawach śródstopno- paliczkowych
  • Obecność guzków dnawych w obrębie stawów lub małżowin usznych- twardych, nieregularnych guzków podskórnych, z białym czubkiem
  • Ustępowanie objawów po podaniu kolchicyny w dawkach terapeutycznych.

Ta uciążliwa choroba, dająca bardzo silne objawy bólowe, ma charakter nawracający i dzieli się na następujące okresy:

  • Okres bezobjawowej hiperurykemii (może trwać nawet 20 lat, wdrożenie na tym etapie leczenia hipourykemizującego może spowolnić lub powstrzymać rozwój pełnoobjawowej dny)
  • Okres napadów zapalenia stawów (utrzymujący się ok. 14 dni)
  • Okresy międzynapadowe
  • Przewlekłe zapalenie stawów.

Leczenie dny moczanowej

leczenie dny moczanowej
Fot.: Unsplash.com

Nieleczona dna moczanowa, która przeszła w postać przewlekłą, stopniowo prowadzi do ograniczenia ruchomości stawu, nieodwracalnego uszkodzenia narządu ruchu i niepełnosprawności. Sprzyja także wystąpieniu zapalenia nerek (jako konsekwencji powstawania kamieni nerkowych), oraz rozwojowi nadciśnienia tętniczego, cukrzycy typu 2, hiperlipoproteinemii czy miażdżycy naczyń, zwłaszcza wieńcowych. Terapia farmakologiczna zakłada stosowanie kolchicyny oraz – w razie znacznego nasilenia objawów- niesteroidowych leków zapalnych. Zgodnie z zaleceniami Europejskiej Ligi Przeciwreumatycznej celem długofalowej terapii dny jest unormowanie stężenia kwasu moczowego na poziomie mniejszym niż 6 mg/ dl. Osiągnięcie tego celu zapobiega wytrącaniu nowych kryształów moczanu sodu i ułatwia rozpuszczanie tych już obecnych. Postępowanie lecznicze opiera się jednak w równym stopniu na dyscyplinie dietetycznej, zakładającej małe spożycie mięsa, tłuszczów zwierzęcych i roślin strączkowych, czyli produktów bogatych w puryny, oraz dbanie o optymalne nawodnienie organizmu. Należy bezwzględnie odstawić alkohol i utrzymywać prawidłową masę ciała.

Bibliografia:

Pilarski Ł. i in., Dna moczanowa – antyczna choroba wciąż problematyczna w XXI wieku; Forum Zaburzeń Metabolicznych, 2012, tom 3 nr 4.

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Please enter your comment!
Please enter your name here