Ciąża pozamaciczna to ciąża, w przebiegu której płód zagnieżdża się poza błoną śluzową macicy. Często tego typu ciąża kończy się poronieniem, stanowi ponadto zagrożenie dla zdrowia kobiety. Ciąża ektopowa rozwija się u 1,5 – 2% kobiet ciężarnych. Niekiedy ciąża pozamaciczna zanika samoistnie, w innych przypadkach wymagane jest leczenie farmakologiczne lub laparoskopowe.
Spis treści
Czym jest ciąża pozamaciczna?
Ciąża pozamaciczna powstaje wtedy, gdy zapłodniona komórka jajowa nie wędruje do jamy macicy i nie implantuje się w mięśniówce macicy, a w innej lokalizacji. Do rozwoju takiej nieprawidłowości najczęściej dochodzi u kobiet pomiędzy 25 a 30 rokiem życia. W zależności od lokalizacji ciąży możemy wyróżnić:
- ciążę jajnikową, gdy zapłodnione jajo rozwija się w obrębie jajnika
- ciążę jajowodową, w przebiegu której zapłodniona komórka jajowa rozwija się w jajowodzie; jest to najczęstsza postać ciąży pozamacicznej
- ciążę brzuszną (otrzewnową), gdy zapłodniona komórka trafia do jamy otrzewnowej lub narządów wewnętrznych
- ciążę szyjkową, gdy zapłodnione jajo rozwija się w obrębie błony śluzowej kanału szyjki macicy; jest to najrzadsza postać ciąży ektopowej.
Przyczyny ciąży pozamacicznej
Ciąża pozamaciczna rozwija się zazwyczaj w efekcie ograniczenia drożności jajowodów; zwężenie lub całkowite zamknięcie światła jajowodu uniemożliwia prawidłowe przemieszczenie się zapłodnionej komórki jajowej z jajnika do macicy. Czynniki zwiększające ryzyko wystąpienia ciąży pozamacicznej to:
- infekcje jajników lub jajowodów, prowadzące do powstania zrostów
- endometrioza
- nieprawidłowości w budowie macicy lub jajowodów (zwężenie jajowodów, ich przyrośnięcie do jajników)
- przebyte operacje ginekologiczne, które pozostawiły blizny
- przerośnięta śluzówka macicy, utrudniająca prawidłową implantację zarodka
- przebycie ciąży pozamacicznej
- przebyte zabiegi usuwania ciąży
- zajście w ciążę pomimo stosowania takich metod antykoncepcji jak antykoncepcja hormonalna czy wkładka domaciczna.
Objawy ciąży pozamacicznej
Już około dwa miesiące po zapłodnieniu pojawiają się pierwsze symptomy ciąży pozamacicznej. Są to bóle brzucha, często jednostronne, osłabienie, poty, krwawienie z dróg rodnych. Ból nasila się podczas poruszania i kaszlu. Możliwe są zawroty głowy, a także nudności i wymioty. Jeśli dojdzie do pęknięcia ciąży pozamacicznej, pojawia się bardzo silny ból brzucha, przyspieszona praca serca; zaobserwować można takie objawy wstrząsu jak zimna i wilgotna skóra, bladość, możliwe są omdlenia.
Rozpoznanie ciąży pozamacicznej
Wystąpienie wspomnianych objawów nie wystarczy, aby móc rozpoznać ciążę pozamaciczną. W tym celu konieczne jest wykonanie badań diagnostycznych. Pomocne może być oznaczenie poziomu beta HCG, czyli gonadotropiny kosmówkowej. W prawidłowej ciąży poziom tego związku podwaja się co drugi dzień, a ciąży pozamacicznej towarzyszy znacznie wolniejszy wzrost. Kolejnym badaniem diagnostycznym jest USG dopochwowe. Niekiedy konieczne jest wykonanie laparoskopii zwiadowczej.
Leczenie ciąży pozamacicznej
Postępowanie w przypadku ciąży pozamacicznej sprowadza się do wyeliminowania ciąży. Kilkutygodniowa ciąża pozamaciczna może być leczona farmakologicznie, dzięki czemu pozostawione są nienaruszone jajowody. Leczenie farmakologiczne ciąży pozamacicznej polega na stosowaniu metotreksatu, który podawany jest zazwyczaj w postaci zastrzyków. Środek ten hamuje dalszy rozwój płodu. Taka metoda leczenia stosowana jest, gdy średnica ciąży pozamacicznej nie przekracza 4 cm, a nerki i wątroba pracują prawidłowo. Jeśli zajdzie potrzeba wykonania zabiegu chirurgicznego, stosowana jest laparoskopia. Takie rozwiązanie dedykowane jest później rozpoznanym ciążom pozamacicznym, o średnicy powyżej 4 cm lub dla stanów ostrych. W przypadku pęknięcia ciąży pozamacicznej konieczna jest natychmiastowa interwencja lekarska i konieczne może być usunięcie jajowodu.
Bibliografia:
Słabuszewska – Jóźwiak A. i in., Ciąża pozamaciczna – czy nadal jest to stan naglący?; Postępy Nauk Medycznych tom 27, nr 8, 2014
