Bóle brzucha to jedne z najczęstszych dolegliwości bólowych, których doświadcza każdy. Przyczyny bólu brzucha są bardzo zróżnicowane – od błahej niestrawności, poprzez zakażenia i stany zapalne, aż po poważne schorzenia narządów wewnętrznych jamy brzusznej, w tym nowotwory. Okazyjny ból brzucha nie wzbudza niepokoju, ale nagły atak silnego bólu lub utrzymujący się stale ból brzucha wymaga konsultacji z lekarzem i szczegółowej diagnostyki.
Spis treści
Ostry i przewlekły ból brzucha
Ból brzucha to dolegliwość, której doświadczają osoby w każdym wieku. Niekiedy przyczyną bólu brzucha może być niestrawność po zjedzeniu ciężkostrawnego posiłku, alergie pokarmowe, stres czy miesiączka bądź zespół napięcia przedmiesiączkowego PMS. Występowanie takich bólów brzucha łatwo można powiązać z przyczyną i w związku z tym takie dolegliwości nie wzbudzają niepokoju. Na szczególną uwagę zasługują natomiast nagłe, ostre bóle brzucha oraz bóle przewlekłe.
Ostry ból brzucha, który pojawia się nagle i ma duże nasilenie może zwiastować poważne problemy zdrowotne. Ostry ból brzucha może zwiastować np.:
- ostre zapalenie trzustki, w przebiegu którego dochodzi do aktywacji enzymów trzustkowych w obrębie narządu; skutkuje to samostrawieniem trzustki i okolicznych tkanek
- niedrożność jelit, prowadzącą do zahamowania pasażu treści jelitowej; przyczyną niedrożności może być skręt jelita, guz nowotworowy czy zrosty jelita cienkiego
- pęknięcie tętniaka aorty brzusznej; do rozwoju tętniaka dochodzi m. in. w przebiegu nadciśnienia czy miażdżycy, a jego pęknięciu towarzyszy krwotok
- ostre zapalenie wyrostka robaczkowego, rozwijające się w efekcie zatkania wyrostka robaczkowego kamieniem kałowym i prowadzące do rozlanego zapalenia otrzewnej
- kolka żółciowa lub kolka nerkowa, gdy kamień żółciowy lub nerkowy zatyka odpowiednio drogi żółciowe lub drogi moczowe
Przewlekły ból brzucha to taki, który utrzymuje się przez dłuższy czas. Zazwyczaj tego typu ból ma lekki lub umiarkowany charakter. Długotrwały ból brzucha towarzyszy przewlekłym schorzeniom jelit i żołądka, takim jak wrzody żołądka i dwunastnicy, refluks żołądkowo – przełykowy, infekcji bakterią Helicobacter pylori, zespołowi jelita drażliwego. Przewlekłe bóle brzucha mogą towarzyszyć także takim schorzeniom wątroby jak żółtaczka typu C, rak wątroby.
Jaka może być lokalizacja bólu brzucha?
To, w jakiej okolicy brzucha pojawia się ból, może wskazywać na potencjalne przyczyny dolegliwości bólowych. Ból nadbrzusza może towarzyszyć chorobie wrzodowej czy refluksowi żołądkowo – przełykowemu, a także tętniakiem aorty brzusznej. Także choroby wątroby i trzustki mogą powodować ból, który promieniuje do nadbrzusza. Z kolei ból zlokalizowany w podbrzuszu może towarzyszyć takim schorzeniom ginekologicznym jak zapalenie jajników, endometrioza, ropnie i mięśniaki macicy, a także zapalenie pęcherza moczowego, kolka nerkowa czy przepuklina.
Ból brzucha zlokalizowany w okolicy pępka może zwiastować nieżyt żołądkowo – jelitowy (grypa żołądkowa), zapalenie trzustki, nieswoiste zapalenie jelit czy tętniaka aorty brzusznej. Inne przyczyny bólu zlokalizowanego w śródbrzuszu to kolka nerkowa, odmiedniczkowe zapalenie nerek czy nieswoiste zapalenie jelit.
Ból zlokalizowany w lewym górnym kwadrancie brzucha może wskazywać na takie schorzenia jak zapalenie trzustki, uraz śledziony, kolka nerkowa czy odmiedniczkowe zapalenie nerek. Natomiast ból w lewym dolnym kwadrancie brzucha może wiązać się z zapaleniem lewego jajnika, skrętem jajnika, ciążą pozamaciczną, zespołem jelita drażliwego czy zapaleniem stawu krzyżowo – biodrowego.
Dolegliwości bólowe odczuwalne w prawym górnym kwadrancie brzucha może wiązać się ze schorzeniami wątroby, trzustki, woreczka żółciowego, a także stanami zapalnymi jelit. Natomiast ból odczuwalny w dolnym prawym kwadrancie brzucha może towarzyszyć zapaleniu wyrostka robaczkowego, stanem zapalnym, torbielą lub skrętem jajnika prawego. Natomiast ból brzucha rozlany w całej jamie brzusznej najczęściej wskazuje na zapalenie otrzewnej, zakażenia układu moczowego bądź zapalenie żołądka czy jelit.
Diagnostyka bólów brzucha
W celu określenia bólów brzucha konieczne jest wykonanie badań diagnostycznych. Ważnych informacji o przyczynach bólu brzucha dostarczają badania obrazowe – RTG, USG jamy brzusznej, tomografia komputerowa. Pomocne mogą być także badania laboratoryjne:
- morfologia krwi
- poziom białka CRP
- poziom enzymów wątrobowych: aminotransferazy alaninowej AlAt, aminotransferazy asparaginianowej AspAt, gammaglutamylotranspeptydazy GGTP
- poziom enzymów trzustkowych: amylazy i lipazy
- badanie ogólne moczu i badanie moczu na posiew.
Bibliografia:
Mrouf A. i in., Knowledge based system for long – term abdominal pain: diagnosis and treatment; IJEAIS, June 2017
