Badanie ogólne moczu to test laboratoryjny polegający na analizie próbki moczu. Badanie moczu pozwala zdiagnozować nie tylko schorzenia układu moczowego, ale także niektóre zaburzenia metaboliczne czy zaburzenia gospodarki wodno – elektrolitowej. Badanie ogólne moczu może być wykonywane profilaktycznie np. u kobiet w ciąży, a także wówczas, gdy pojawiają się symptomy zakażenia dróg moczowych czy innych schorzeń.
Spis treści
Czym jest badanie ogólne moczu?
Badanie moczu to podstawowe badanie oceniające właściwości fizyczne i chemiczne moczu, a także osad moczu. Oceniane są następujące parametry moczu:
- pH moczu, które powinno mieścić się w zakresie 4,5 – 8
- ciężar właściwy, który nie powinien być większy niż 1,023 i pozwala ocenić stopień zagęszczenia moczu
- barwa moczu, która powinna przyjmować odcień żółty
- obecność białka w moczu, którego w prawidłowym moczu nie powinno być; białko jest odfiltrowywane w nerkach i nie przedostaje się do moczu
- glukoza, która nie występuje w prawidłowym moczu
- barwniki żółciowe, nieobecne w prawidłowym moczu
- ciała ketonowe, nieobecne w prawidłowym moczu
- erytrocyty, czyli krwinki czerwone, które nie powinny występować w liczbie większej niż 3 w polu widzenia mikroskopu
- krwinki białe czyli leukocyty, które nie powinny występować w liczbie większej niż 5 w polu widzenia mikroskopu
- wałeczki, które powstają w cewkach nerkowych; prawidłowo w moczu mogą występować jedynie pojedyncze wałeczki szkliste
- kryształy
- nabłonki
- bakterie.
Wskazania do wykonania badania ogólnego moczu
Badanie ogólne moczu wykonywane powinno być w ramach profilaktyki zdrowotnej. Badanie to wykonywane jest także u kobiet w ciąży i osób przed zabiegami operacyjnymi. Ponadto wskazaniem do wykonania badania ogólnego moczu może być wystąpienie objawów sugerujących zakażenie dróg moczowych lub innych schorzeń:
- ból i pieczenie podczas oddawania moczu
- bóle w podbrzuszu
- pojawienie się mętnego moczu
- krwiomocz
- zwiększenie lub zmniejszenie objętości moczu
- bardzo ciemne, bardzo jasne lub nietypowe zabarwienie moczu
- uczucie parcia na mocz
- uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza.
Jak pobrać próbkę do badania ogólnego moczu?
Aby móc uzyskać wiarygodny wynik badania moczu, konieczne jest właściwe pobranie próbki moczu. Pobrać należy mocz poranny, do odpowiedniego pojemniczka zakupionego w aptece. Przed pobraniem moczu konieczne jest dokładne podmycie okolic płciowych przy pomocy ciepłej wody i mydła. Pierwszą objętość moczu należy oddać do toalety, a następnie pobrać próbkę moczu ze środkowego strumienia. Tak pobraną próbkę moczu należy oddać do laboratorium w przeciągu dwóch godzin. Należy pamiętać, aby w dniu poprzedzającym badanie unikać intensywnego uprawiania sportu.
Interpretacja badania ogólnego moczu
Prawidłowy mocz na odcień żółty, jest przejrzysty, posiada kwaśne pH. Nie stwierdza się w nim obecności bakterii ani krwi, nie powinna być obecna glukoza, białka i ciała ketonowe. Zmętnienie moczu może wskazywać na obecność składników mineralnych, takich jak fosforany czy moczany, bakterii, elementów komórkowych (erytrocyty, leukocyty, nabłonki) lub składników lipidowych. Zwiększenie ciężaru właściwego moczu może wynikać przede wszystkim z odwodnienia organizmu w przebiegu biegunek i wymiotów, długotrwałej gorączki, obecności białka lub glukozy, a także niedostatecznej podaży płynów. Z kolei zmniejszenie ciężaru właściwego moczu jest konsekwencją przewlekłej niewydolności nerek, stosowania leków moczopędnych oraz zwiększonej podaży płynów.
Jakie są przyczyny zmiany pH moczu? Silnie kwaśny mocz może towarzyszyć cukrzycy, biegunkom, gorączce czy głodzeniu, a zasadowy – długotrwałym wymiotom, stosowaniu diety wegetariańskiej oraz infekcjom bakteryjnym. Białko w moczu może pojawić się w przebiegu takich schorzeń jak zakażenia dróg moczowych, schorzenia nerek, cukrzyca, niewydolność serca, nadciśnienie tętnicze czy gammapatie monoklonalne. Z kolei do obecności glukozy w moczu przyczynia się cukrzyca. Także obecność ciał ketonowych może wskazywać na cukrzycę, a inną przyczyną jest głodzenie.
Bibliografia:
Wallach J., Interpretacja badań laboratoryjnych; MediPage 2011
