Atopowe zapalenie skóry AZS to choroba, w rozwoju której kluczowe znaczenie mają predyspozycje genetyczne. Na atopowe zapalenie skóry może cierpieć nawet 30% osób na świecie, a główną manifestacją choroby jest zaczerwienienie i suchość skóry, świąd, a także skłonność do zakażeń bakteryjnych. Leczenie atopowego zapalenia skóry wymaga przede wszystkim odpowiedniej pielęgnacji skóry, a także stosowania leków przeciwzapalnych.
Spis treści
Czym jest atopowe zapalenie skóry?
U około 50% wszystkich osób z atopowym zapaleniem skóry objawy pojawiają się w pierwszym roku życia i prawdopodobnie aż u 95% pojawiają się one w wieku poniżej 5 lat. Większość osób z początkiem choroby w dzieciństwie ma spontaniczną remisję przed okresem dojrzewania, podczas gdy pozostała część chorych nadal ma wyprysk w wieku dorosłym lub doświadcza nawrotu objawów po kilku latach bez objawów. U wielu pacjentów z atopowym zapaleniem skóry lub atopowym zapaleniem skóry nawracającym w wieku dorosłym głównym objawem jest właśnie wyprysk dłoni.
Istnieje związek miedzy AZS a alergią. Około 50 -75% wszystkich dzieci z atopowym zapaleniem skóry o wczesnym początku jest uczulona na jeden lub więcej alergenów, takich jak alergeny pokarmowe, roztocza kurzu domowego lub zwierzęta domowe, podczas gdy osoby z późnym atopowym zapaleniem skóry są mniej uczulone. Atopowe zapalenie skóry u dziecka jest zwiastunem innych atopowych chorób, takich jak katar sienny, astma czy atopowe zapalenie spojówek.
Jakie są przyczyny atopowego zapalenia skóry?
Zaproponowano dwie główne teorie wyjaśniające atopowe zapalenie skóry – hipotezę bariery skórnej oraz hipotezę immunologiczną. Hipoteza immunologiczna koncentruje się na brak równowagi limfocytów pomocniczych T – występuje raczej przewaga komórek Th2 nad Th1. Powoduje to wzrost syntezy immunoglobulin IgE. W hipotezie bariery skórnej zakładana jest mutacja genu kodującego filagrynę. Filagryna to białko ważne dla utrzymania integralności naskórka poprzez wiązanie keratynocytów. Gdy w efekcie wady filagryny występuje dysfunkcja bariery skórnej, prowadzi to do nasilonej utraty wody ze skóry. A taka przesuszona skóra jest bardziej podatna na działanie alergenów.
Wykazano rodzinne występowanie atopowego zapalenia skóry, ale poza predyspozycjami genetycznymi ogromne znaczenie w rozwoju AZS mają czynniki środowiskowe. Jednym z czynników może być wychowywanie dzieci w sterylnych warunkach i uniemożliwienie im kontaktu z drobnoustrojami i alergenami. Wpływ na rozwój choroby może mieć także przewlekły stres.
Objawy atopowego zapalenia skóry
Atopowe zapalenie skóry najczęściej rozwija się u małych dzieci. Pojawia się świąd skóry, prowadzący do ciągłego drapania skóry. Skóra jest zaczerwieniona i przesuszona, jest podrażniona. Pojawia się wysypka grudkowa, mająca postać czerwonych plamek i czerwonych krostek. Do 2 roku życia występuje tzw. faza niemowlęca AZS, co manifestująca się wystąpieniem zmian skórnych głównie na główce, twarzy, tułowiu i kończynach. Kolejna faza choroby przypada na okres od 3 do 11 roku życia, gdy zmiany skórne lokalizują się głównie na zgięciach łokciowych. U starszej młodzieży i dorosłych atopowe zapalenie skóry przebiega z pojawianiem się zmian skórnych na twarzy, skórze głowy, tułowiu i kończynach. Oczywiście – nie zawsze atopowe zapalenie skóry przebiega w taki sposób, że obejmuje wszystkie trzy fazy odpowiednie dla poszczególnych grup wiekowych.
Jak diagnozuje się atopowe zapalenie skóry?
Bardzo często do rozpoznania AZS wystarczy stwierdzenie charakterystycznych zmian skórnych. Pomocniczo można oznaczyć poziom całkowity IgE oraz specyficznych immunoglobulin klasy IgE.
Leczenie atopowego zapalenia skóry
Atopowe zapalenie skóry jest chorobą przewlekłą i może wymagać długotrwałego leczenia. Stosowane mogą być miejscowo glikokortykosteroidy, inhibitory kalcyneuryny modulujące funkcjonowanie układu immunologicznego. W celu zapobiegania zakażeniom bakteryjnym mogą być stosowane maści z antybiotykiem. Konieczne mogą być także leki doustne kontrolujące stan zapalny. W cięższych przypadkach lekarz może przepisać doustne kortykosteroidy – takie jak prednizon. Leki te są skuteczne, ale nie mogą być stosowane długoterminowo ze względu na potencjalne poważne skutki uboczne.
Ogromne znaczenie ma także odpowiednia pielęgnacja skóry na co dzień – jej nawilżanie i natłuszczanie, unikanie gorących kąpieli, unikanie podrażnień skóry i noszenia syntetycznych, niewygodnych ubrań.
Bibliografia:
Watson W., Kapur S., Atopic dermatitis; Allergy, Asthma & Clinical Immunology, 2011
