Alergie krzyżowe to reakcje immunologiczne organizmu wytworzone pierwotnie przez dany alergen, a następnie wywołane przez alergen krzyżowy. Alergeny krzyżowe to alergeny o podobnej budowie, prowadzące do wywołania reakcji alergicznej zainicjowanej przez inny alergen. Znajomość alergenów krzyżowych może zapobiec rozwojowi alergii krzyżowych. Leczenie tego typu alergii nie różni się od standardowej terapii reakcji alergicznych.
Spis treści
Czym jest alergia krzyżowa?
Alergie krzyżowe to reakcje alergiczne wywoływane przez alergeny o podobnej budowie. Najpierw w efekcie kontaktu z określonym alergenem dochodzi do aktywowania układu immunologicznego i syntezy specyficznych przeciwciał klasy IgE. Potem te specyficzne przeciwciała mogą rozpoznać i połączyć się z innym alergenem, o zbliżonej budowie. W ten sposób rozwija się alergia krzyżowa. Dla tego typu alergii charakterystyczne jest występowanie alergii zarówno na alergeny wziewne, kontaktowe jak i pokarmowe.
Najczęściej występujące alergeny krzyżowe to:
– pyłki brzozy i wiele owoców, warzyw oraz orzechów
– pyłki traw i wiele owoców oraz warzyw
– lateks oraz owoce
– roztocza i owoce morza
– mleko krowie i wołowina oraz cielęcina
– ślina kleszcza a czerwone mięso
W przebiegu alergii krzyżowych dochodzi do pojawienia się takich samych objawów jak w przebiegu alergii wziewnych, kontaktowych oraz pokarmowych. Pod wpływem działania alergenów krzyżowych pojawiają się charakterystyczne zespoły kliniczne, które omówione są poniżej.
Zespół alergii jamy ustnej
Osoby cierpiące na katar sienny spowodowany przez pyłek, mogą doświadczyć reakcji alergicznej w obrębie śluzówki jamy ustnej po spożyciu niektórych warzyw i owoców. Dzieje się tak u 50 do 75% dorosłych uczulonych na pyłek brzozy. Reakcja ta występuje, ponieważ białka znajdujące się w niektórych owocach i warzywach są bardzo podobne do tych występujących w pyłku drzewa. W przypadku pyłków roślin i żywności, wynik reaktywności krzyżowej określa się jako zespół alergii jamy ustnej OAS. OAS jest formą kontaktowej reakcji alergicznej, która występuje po kontakcie z jamy ustnej i gardła z surowymi owocami lub warzywami. Najczęstsze objawy OAS to swędzenie lub obrzęk jamy ustnej, twarzy, wargi, języka i gardła. Objawy pojawiają się zwykle natychmiast po zjedzeniu surowych owoców lub warzyw, chociaż w rzadkich przypadkach reakcja może wystąpić ponad godzinę później. OAS jest ogólnie uważane za łagodną formę alergii pokarmowej. Rzadko, OAS może powodować poważny obrzęk gardła, co prowadzi do trudności w połykaniu lub oddychaniu.
Osoba uczulona na pyłek brzozy może mieć reakcje alergiczne wywołane przez pestki owoców lub marchwi. Także spożycie orzeszków ziemnych, migdałów i orzechów laskowych może powodować swędzenie jamy ustnej u osób z alergią na pyłek brzozy. Osoby z alergią na trawy mogą mieć reakcję na brzoskwinie, seler, pomidory, melony i pomarańcze.
Jednym ze sposobów na zmniejszenie reakcji krzyżowych z jedzeniem jest pieczenie lub podgrzewanie żywności, ponieważ wysokie temperatury rozkładają białka odpowiedzialne za OAS.
Zespół lateksowo – owocowy
Kolejnym przykładem reakcji krzyżowej jest alergia na owoce występująca u osób uczulonych na lateks. Najczęściej dotyczy to takich owoców jak banany, awokado, kiwi, brzoskwinie czy papaja. Alergie krzyżowe u uczulonych na lateks mogą także dotyczyć warzyw: szpinaku, pomidorów, cukinii czy ziemniaków. Zespół lateksowo – owocowy objawia się wystąpieniem odczyny alergicznego na skórze dłoni, w miejscu kontaktu z owocami lub warzywami. Wysypka skórna, zaczerwienienie i świąd skóry mogą pojawić się także w okolicy ust. Inne symptomy to biegunki i bóle brzucha, a także duszności i kaszel.
Zespół ptak – jajo
Zespół ptak – jajo to rodzaj alergii krzyżowej występującej u osób uczulonych na pierze, u których może wystąpić alergia po spożyciu żółtka jaja lub mięsa drobiowego. Najczęściej pojawiają się objawy ze strony układu pokarmowego, takie jak biegunki czy bóle brzucha. Rzadziej może dojść do zaostrzenia astmy oskrzelowej czy pokrzywki skórnej.
Bibliografia:
Wawrzeńczyk A., Bartuzi Z., Zespoły kliniczne alergii krzyżowej; Alergia Astma Immunologia 2018, 23 (2)